نکات برگزیده

مقدمه

کلاس‌های درس در یک دسته‌بندی کلی یا شاداب، جذاب و مخاطب‌گستر، یا کسل‌کننده، خمود و مخاطب‌گریز و یا معمولی و عادی است. کلاس درسی که در آن به مؤلفه‌های جذابیت عطف توجهی نشان داده نمی‌شود با گذشت زمان ممکن است کم‌کم سستی و کسل‌کنندگی در آن به چشم آید که گسست ارتباط بین استاد و فراگیر از روشن‌ترین پیامدهای ناگوار آن خواهد بود و نتایج آموزش را عقیم و بی‌اثر می‌سازد.

سؤال اصلی و اساسی آن است که چگونه می‌توان کلاس درس را جذاب، دلپذیر و خوشایند نمود تا نه فقط مقررات آموزشی بلکه اشتیاق فراگیران برای یادگیری و حس کنجکاوی و حقیقت‌جویی آنان عمده‌ترین عامل حضور در کلاس شود و رعایت انضباط و مقررات و آداب آموزشی را برای بهره‌برداری بیشتر از کلاس باعث گردد؟

آیا می‌توان با قاطعیت و انعطاف‌ناپذیری و با اعمال حاکمیت و مدیریت بی‌چون و چرا کلاس را جذاب ساخت؟

آیا با واگذار کردن فراگیران به حال خود و حذف نظارت و مدیریت (مثل بی‌توجهی به آمد و شدهای نابهنگام دانشجویان در حین تدریس، مزه‌پرانی‌های بیجا، لطیفه‌گویی‌های مستمر، اتلاف وقت کلاس به مسائل و مطالب بیرونی و خارج از درس و اموری از این قبیل) می‌توان کلاس را جذاب ساخت و شوق فراگیر برای حضور در کلاس را برانگیخت؟www.zibaweb.com

آیا اجازه هر نوع اظهارنظر، هر نوع سخن و پرسش و به اصطلاح رایج‌تر اجازه «گفتمان آزاد» می‌تواند به جذابیت کلاس کمک نماید یا آن که باید به عوامل دیگری توجه نمود و به جای جذابیت زودگذر - که نتایج زودگذری از آن حاصل می‌شود - به جذابیت پایدار کلاس اندیشید و کلاس درس را با حفظ کلاس بودن و جریان داشتن درس و تعلیم در آن برای فراگیران مبارک و مطلوب گردانید؟

حال در این مقاله سعی شده است تا راه کار هایی را برای ایجاد جذابیت در کلاس درس- که یکی از ضروریات آموزش در ایران نیز است – ارائه گردد . یکی از مشکلاتی که هم اکنون دامن گیر آموزش ایران است این است که کلاس ها جذابیت لازم را برای جذب دانش آموز به کلاس درس را ندارد و برای همین دانش آموزان از کلاس درس فراری می باشند و هر روز آرزوی تعطیلی کلاس را دارند و همیشه به دنبال راهی هستند که از کلاس فرار کنند. .

برای جمع آوری این اطلاعات  مطالعاتی از کتاب ها و مجلات و سایت های اینترنتی صورت گرفته شده است و مطالبی آورده شده است که امیدوارم مورد توجه خوانندگان قرار گیرد.

بیان اهداف

به نظر می‌رسد جذابیت کلاس بر چند رکن و پایه استوار است:

الف- معلم

ب- متن و محتوای درس

ج- فضای کلاس

حال به شرح هر یک از مؤلفه‌های جذابیت کلاس می‌پردازیم.

الف- معلم

معلم یکی از ارکان اساسی آموزش و پرورش است و بدون در نظر گرفتن نقش او، نقش سازنده‌ای را نمی‌توان برای تعلیم و تربیت منظور نمود. معلم نه تنها متخصص مسایل آموزشی، بلکه راهنما و سرمشق فراگیران، مشاور و مشفق آنان و دوست و مشکل‌گشای دانش‌پژوهان است و این همه کارکرد با عنایت به نقش و جایگاه ممتازی است که او در تعلیم و تربیت داراست.www.zibaweb.com

حال اگر معلم بتواند غیر از آن که مسایل آموزشی را می‌آموزد، مشفقانه و مشتاقانه در صلاح و اصلاح رفتار و تربیت فراگیران بکوشد، با آنان نه از روی مقررات خشک آموزشی بلکه از روی احساس وعاطفه متعادل رفتار نماید، موقعیت آنان را درک کند، خشک و عبوس و با اخم و ترشرویی برخورد ننماید، حرمت و جایگاه آنان را پاس دارد و با آنان در تعامل و تفاهم باشد، کلاس درس، کلاسی خوشایند و پرجاذبه خواهد شد و فراگیران برای حضور در چنین کلاسی اشتیاق نشان خواهند داد.

نقش معلم در جذابیت کلاس از چند جنبه:

1. از جنبه علمی

1-1. تسلط علمی

معلمی می‌تواند جذابیت کلاس را فراهم آورد که از نظر علمی توانا و مسلط باشد. در واقع اصلی‌‌ترین وظیفه آموزشی معلم یاد دادن و آموختن است و معلمی که از نظر علمی توانا‌تر باشد، بهتر می‌تواند این وظیفه را به انجام برساند. حال اگر وظیفه آموزشی معلم با کم آگاهی او به خوبی انجام نگیرد و کلاس درس او سطح مناسبی از اندیشه و دانایی را شاهد نباشد، ممکن است فراگیران نسبت به حضور در چنین کلاسی احساس تردید کنند و به این نتیجه برسند که خود با مطالعه کتاب می‌توانند به همین سطح از آموزش که معلم آن را عهده‌دار شده است، دست یابند. در این صورت کلاس برای فراگیران فاقد جذابیت می‌گردد و تنها ممکن است قوانین و مقررات آموزشی یا به تعبیری درست‌تر«جبر مقررات آموزشی» فراگیران را به حضور در کلاس راضی سازد. در تجارب برخی از معلمان مشاهده و شنیده شده است که آنان بدون آن که قواعد سخت‌گیرانه‌ای را برای حضور دانش آموز در کلاس وضع و اعمال نمایند، تنها به دلیل اطلاعات گسترده‌ علمی توانسته‌اند دانش آموز را مشتاقانه به کلاس بیاورند و دانش آموزان از چنین کلاسی بهره‌های فراوان برده‌اند.

1-2. پاسخ‌گویی

تسلط علمی معلم امری جدا از پاسخ‌گویی اوست. ممکن است معلمی به لحاظ علمی توانمند باشد، اما در پاسخ به پرسش‌های دانش آموزان توانائی نشان ندهد. زیرا پاسخ‌گویی علاوه بر حضور ذهنی قوی به پیش زمینه‌های دیگری همانند آشنایی با اندیشه‌های روز و شبهات جدید، استفاده از منابع نوتر و جدیدتر، احترام به جایگاه فراگیر و در نظر گرفتن حق پرسش برای او و استقبال از جلب مشارکت و حاکمیت جوّ پرسش در کلاس است. معلمی که با این پیش زمینه‌ها بیگانه باشد، معلم پاسخگو نخواهد بود. معلمی که به مطالبات، ابهامات و سؤالات دانش آموزان پاسخ ندهد، نمی‌تواند برای آنان ایجاد جذابیت نماید و چنین کلاسی برای ذهن پرسشگر دانش آموزان، کلاس بی‌جاذبه تلقی خواهد شد. در کلاسی که پاسخگویی جریان دارد:

دانش آموز مطالب و سؤالات خود را پنهان نمی‌کند و پرسش‌ها امکان طرح خواهند یافت.

حاکمیت جوّ پاسخگویی کلاس را به مکانی برای داد و ستد اندیشه‌ها مبدل خواهد ساخت.

جلب مشارکت در چنین کلاسی جریان منظم خواهد داشت.

به عکس، معلمانی که قادر به پاسخ نباشند می‌کوشند به گونه‌ای رفتار نمایند که دانش آموز از طرح پرسش گریزان و پشیمان شود و یا پرسش دانش آموز را به گونه‌ای صورت‌بندی می‌کنند که بر پاسخ آن قادر و توانا باشند. در پاره‌ای از موارد واگذار کردن پرسش به آخر کلاس یا به صورت خصوصی در پایان کلاس یکی از ترفندهای فرار از پرسش است.

1-3. استفاده از منابع

روشن است که معلمان تک منبع تنها به داده‌های همان منبع اکتفا می‌کنند و اکتفا به داده‌های یک منبع و عدم اطلاع از مسایل جانبی و مطالب بیرونی از کتاب که ممکن است متناسب با نیازها، خواست‌ها و علائق فراگیران باشد، از جذابیت درس می‌کاهد و کلاس را پویا، بالنده و پرجاذبه نشان نمی‌دهد. برخی از معلمان پیرامون منبع درسی اطلاعات خوب و مناسبی دارند اما همین که خارج از منبع چیزی از آنان پرسیده شود اظهار بی‌اطلاعی می‌کنند و ممکن است به آسانی اعتبار علمی خویش را متزلزل نشان دهند. بدین جهت استفاده از منابع متعدد برای جذابیت کلاس توصیه‌ای حتمی است. البته منابع نیاز نیست به صورت کتاب باشد. معلمانی که با داده‌های جدید اینترنتی از مباحث دانش آموز را از نوترین مباحث آگاه می‌سازند، کلاس خویش را جذاب‌ می‌نمایند.

2. جنبه‌ رفتاری؛

2-1. شادابی:

معلمی که عبوس، گرفته، اخم‌آلود و یا افسرده‌رو باشد، نمی‌تواند پیام‌آور شادابی و طراوت باشد و کلاس او فاقد اشتیاق و جذابیت خواهد بود. البته گاه ممکن است فیزیک چهره یک معلم کمی او را جدی و گرفته نشان دهد، در این صورت بهره‌مندی از طنز و آمیختن درس با تکنیک بیان می‌تواند آن را جبران نماید. اگر معلم شاداب و با نشاط باشد:www.zibaweb.com

دانش آموزان مشتاق‌تر در کلاس حاضر خواهند شد.

روابط بین استاد معلم و دانش آموز صمیمانه‌تر خواهد گشت.

دانش آموز به طرح مشکلات خویش با استاد معلم خواهد پرداخت و از معلم  به عنوان مشاور بهره خواهد برد.

دانش آموزان شاداب‌تر خواهند شد و بهره‌وری از کلاس افزایش خواهد یافت.

روحیه معلم تأثیر منفی در اخلاق دانش آموزان نخواهد نهاد.www.zibaweb.com

اما اگر معلم بی‌نشاط باشد:

کلاس خشک و کسل‌کننده می‌شود.

دانش آموزان حتی حاضر به طرح پرسش‌های درس نخواهند بود و در واقع بسیاری از سؤالات امکان بروز نمی‌یابد.

یادگیری با اختلال مواجه خواهد شد، چرا که دانش آموز  با عنایت به ویژگی‌ معلم علاقه به آموختن را از دست خواهد داد.

ازنقش تربیتی معلم کاسته می‌شود و دانش آموزان نمی‌توانند از رفتار معلمی سرمشق بگیرند.

فضای دوستی و علاقه به فضای سرد و خاموش بدل خواهد شد و رابطه معلم و شاگرد در حد چارچوب آموزشی محدود خواهد گشت.

2-2. احترام به دانش آموز:

ممکن است معلم شخصاً فرد شادابی باشد اما فراگیر در هندسه ذهنی او، جایگاه ویژه‌ای نداشته باشد. در این صورت از چنین معلمی نمی‌توان توقع داشت که به خواست دانش آموز احترام بگذارد. در چنین کلاسی ممکن است معلم یکسویه اعمال مدیریت نماید و تنها خواست خود را بر کلاس تحمیل سازد. نتیجه ضروری چنین کلاسی دلزدگی دانش آموزان از آن است که جذابیت کلاس را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. بدگمانی به دانش آموز، تردید در صداقت او، پاسخ‌هایی گزنده، برخورد دبستانی و مدرسه‌ای با دانش آموز، بی‌اطلاع و بی دانش فرض کردن دانش آموز و… معلم و دانش آموز را مقابل و معارض یکدیگر قرار می‌دهد و درس را برای دانش آموز تحمیلی می‌سازد.

2-3. رعایت پوشش ظاهریwww.zibaweb.com

پوشش ظاهری به ظاهر امر ساده‌ای به نظر می‌آید؛ اما در واقع چنین نیست. برخی از معلمان می‌پندارند که باید به لحاظ علمی واخلاقی آراسته و توانمند باشند و توجه به ظواهر از جمله رعایت شأن معلمی در پوشش و آرایش یا پیرایش از اهمیت چندانی برخوردار نیست. اما این پندار، ناصواب و خطاآلود است. فراگیران حتی درباره پوشش معلم موشکافی می‌کنند و اگر معلم ظاهری ژولیده و نامرتب داشته باشد، از او تأثیر چندانی نمی‌پذیرند. راستی چگونه معلم می‌تواند به تأکید دین بر پاکی و طهارت تکیه کند و بر آموزه‌های دینی در باب پاکیزگی توجه دهد، اما خود به لحاظ ظاهری ناآراسته و ژولیده‌پوش باشد چنانکه آراستگی باطنی معلم می‌تواند در جذب دانش آموز کمک نماید، آراستگی ظاهری نیز بر جذابیت کلاس خواهد افزود و معلمان باید رنگ و مدل مناسب، تمیزی و در صورت امکان تازگی را در پوشش مراعات نمایند.

2-4. اعتماد و خوش‌گمانی

معلمی که به دانش آموزان ظنین و بدگمان است، سوء‌ظن و بدگمانی دانش آموزان را نیز درباره خویش برخواهد انگیخت.

استاد خوش‌گمان:

مشکل دانش آموز را در مسایل درسی و غیردرسی «بهانه» نمی‌خواند و از این رو با درک موقعیت او درحل مشکل به او کمک خواهد کرد.

رابطه‌اش با دانش آموزان بر اساس وسواس و احتیاط افراطی شکل نخواهد گرفت، بلکه رابطه‌شان بر اساس صمیمیت و تفاهم قوت می‌پذیرد.

بین خود و دانش آموز گسست ایجاد نمی‌کند و دیواری از بی‌اعتمادی نمی‌کشد، از این رو دانش آموز مشکلات شخصی خود را با او در میان خواهد نهاد. و از او به عنوان راهنما کمک خواهد گرفت. اما اگر معلم بدگمان باشد ممکن است سخن راست دانش آموز را نیز دروغ تلقی کند. مشکل او را «توجیه» بداند. پرسش او را به اصطلاح دست انداختن قلمداد کند و سؤال او را بی‌‌پاسخ بگذارد. همه اینها باعث می‌شود که درس و مدرّس آن برای دانش آموز فاقد جذابیت باشد.

2-5. پرهیز از غرور:

معلمی که مغرور نشان دهد، دانش آموزان از او خواهند گریخت. تکبر و غرور معلم نه تنها رسالت تربیتی معلم را ناکام می‌گذارد، بلکه وظیفه تعلیمی معلم را نیز با مشکل مواجه خواهد ساخت. برعکس معلمان متواضع و فروتن بهتر می‌توانند دانش آموزان را جذب کنند، کلاس را جذاب سازند و به رسالت تعلیمی و تربیتی خویش عمل نمایند.www.zibaweb.com

3. جنبه روشی:

اگر چه روش تدریس واحدی را نمی‌توان به عنوان بهترین روش برای معلمان معرفی نمود؛ اما می‌توان گفت که بهترین روش تدریس برای هر معلمی آن است که برای دانش آموزانش جذاب‌تر و نتیجه بخش‌تر و حصول یادگیری در آن سهل‌الوصول‌تر باشد.

ممکن است گاه سخنرانی محض یا سخنرانی فعال، شیوه سقراطی و یا روش قیاسی نتیجه‌بخش‌تر و جذاب‌تر باشد و گاه روش دیگری ایجاد جاذبه نماید و به یادگیری بهتر منجر گردد. زمان آموزشی، متن درسی، مخاطبان درس، توانایی‌هایی معلم ، سیاست‌های آموزشی، تکنولوژی آموزشی و اموری از این قبیل در انتخاب روش تدریس معلم اثرگذار می‌باشد.

مهم آن است که معلمان محترم به این نکته عنایت نمایند که تدریس شان باید نتیجه مناسب را در بر داشته باشد و برای دانش آموزان دلنشین و جذاب باشد.

به نظر می‌رسد که توجه به نکات زیر می‌تواند در جذاب کردن روش تدریس موثر باشد.

معلم شیوه تدریسی را برگزیند که نقش دانش آموز در آن به خوبی لحاظ شده باشد. فی‌المثل سخنرانی محض نقش دانش آموز را نادیده می‌انگارد.

نحوه طرح درس که از مسایل مربوط به فنون تدریس و روش‌های آن است، می‌تواند در جذابیت موضوع کمک نماید. معلم می‌تواند درس را با یک سؤال آغاز نماید و روش خویش را بر این مسأله بنا نهد؛ آنگاه توجه دانش آموزان برای یافتن پاسخ جلب خواهد شد و در ادامه تدریس برای یافتن پاسخ و حل ابهام خویش توجه بهتری به درس نشان خواهند داد.

ارائه چارچوب در آغاز و تلخیص درس در پایان، روش تدریس را مؤثر می‌سازد. با این کار دانش آموز در آغاز خواهد دانست که در این جلسه یادگیری به دنبال یافتن چه نکاتی است و اگر از نکته‌ای غفلت کرده باشد، تلخیص آن در پایان دوباره توجه‌اش را جلب و نقص و کمبود را جبران خواهد ساخت.

جریان داشتن جلب مشارکت و روحیه‌ پرسش و پاسخ می‌تواند دانش آموزان را به فراگرفتن مشتاق‌تر و کلاس را پرجاذبه‌تر نماید. منظور از پرسش و پاسخ نیز فقط آن نیست که معلم پاسخ‌گوی سؤالات باشد، بلکه منظور آن است که درس را به گونه‌ای طرح نماید که در ذهن دانش آموز پرسش ایجاد شود یعنی شیوه تدریس معلم ، پرسش‌ساز باشد.

4. جنبه مدیریتی:

معلم غیر از آن که متخصص آموزشی است، نقش یک مدیر را نیز در کلاس ایفا می‌نماید، تعداد فراگیران، روحیات متفاوت و گونه‌های رفتاری آنان، محدودیت زمان آموزشی، اتمام سرفصل‌های مصوب، الزامات قانونی و مقررات آموزشی و استفاده بهینه از وقت اموری هستند که مدیریت و نظارت بر کلاس را حتمی و الزامی می‌سازند. اگر معلم بر کلاس مدیریت ننماید:

هرج و مرج جوّ غالب و حاکم بر کلاس خواهد شد.www.zibaweb.com

روحیه نظم‌پذیری و انضباط بین فراگیران از بین خواهد رفت.

تعلیم و آموزش ناکامیاب و بی‌نتیجه خواهد شد.

حضور در کلاس بی‌فایده تلقی‌ می‌شود و جاذبه‌ای برای حاضر شدن در کلاس درس باقی نخواهد ماند.

اما چگونه مدیریتی می‌تواند جذابیت ساز باشد؟

معلم باید قبل از هر چیز در فکر ایجاد قوانینی برای کلاس باشد. کلاس که قاعده خاصی بر آن حاکم نباشد، نتیجه خاصی بر آن مترتب نیست. بنابراین اصل ایجاد و وضع قانون و حرمت نهادن به آن، اصل اولی و ضروری است.

قوانینی که معلم در کلاس به کار می‌گیرد باید انعطاف‌پذیر باشد. قوانین خشک‌، بی‌روح و غیرقابل انعطاف دانش آموزان را از معلم گریزان و کلاس درس را فاقد جذابیت می‌سازد.

معلم باید سعی کند از تهدید خودداری نماید. تهدید کردن و حاکمیت ترس بر کلاس تنها از آن معلمان ترسو و ضعیف‌النفس است و معلمی که از اعتماد به نفس برخوردار است، ابزارهای دیگری را برای مدیریت برمی‌گزیند مثلاً برخی از معلمان با تهدید حذف درس، منظور کردن نمره منفی و یا مثلاً معرفی به آموزش عملاً ناتوانی خود را به اثبات می‌رسانند.

قاطعیت لازمه مدیریت است اما آمیختن آن با منطق، نظارت و مدیریت را پربار‌تر و نتیجه‌بخش‌تر می‌سازد. در واقع معلم باید در عین قاطعیت منطق‌پذیر باشد.

لازم است معلم متناسب با هر کلاسی شیوه‌های نفوذ در فراگیران را از قبل طراحی نماید.1 به عنوان نمونه کنترل و نفوذ با استفاده از مجاورت (مثل آن که معلم به طرف فرد خطاکار برود و در کنارش بایستد) یا با استفاده از اشاره ماهرانه و نیز به کارگیری طنز و شوخی (به شرط آن که ملایم، محترمانه و ظریف باشد و نه نیشدار، تمسخرآمیز و ریشخند) گونه‌هایی از نفوذ در فراگیران و مدیریت و نظارت بر کلاس است. مدیریت پلیسی، مدیریت نوچه‌گرا و جاسوسی، مدیریت خشک نظامی و مدیریت آزاد، رها و بی‌قاعده گونه‌های منفی مدیریت است که کلاس را از مکان آموزشی به مکانی نظامی یا مکانی صرفاً فراغت‌بخش و سرگرم کننده، بدل می‌سازد و در نتیجه از جاذبه‌های درس و کلاس می‌کاهد. در پایان جدولی ارائه می‌شود که معلمان جذاب و غیر جذاب را به لحاظ رویکرد و کارکرد با یکدیگر مقایسه می‌نماید.

جدول پیوست

ب- متن و محتوا

متن آموزشی یکی از اساسی‌ترین مؤلفه‌های آموزشی است که همواره با فراگیر همنشین و در ارتباط است.

معلم نیز از ارکان و پایه‌های آموزش است ولی همیشه با فراگیر همنشینی ندارد. او تنها در کلاس درس با دانش آموز همراه است و سپس تأثیرات اوست که می‌تواند به احساس حضور او در کنار دانش آموز منجر شود. اما متن آموزشی امکان حضور مداوم را در کنار دانش آموز دارد. یعنی دانش آموز هر وقت بخواهد می‌تواند با آن مؤانست و مجالست برقرار نماید. از این رو جذاب کردن متن بیش از هر چیز دیگر ضروری و لازم می‌نماید.

افزون بر به کارگیری تکنیک برتر چاپ در کتب درسی (اگرکتاب متن درسی باشد) به کارگیری فن نگارش، استفاده از محتوای غنی و پرعمق، بهره‌گیری از نظریات جدید و رقیب، آسان‌یابی‌مفاهیم و دوری از پیچیده‌گویی‌های غیرفنی، توجه به نیاز مخاطب و اهتمام به سطح اندیشه و نگرش او می‌تواند کتاب را با جاذبه‌ها و آرایه‌ها همراه سازد و دانش آموز را به همنشینی مدام با آن ترغیب نماید. متون درسی با محتوای کهنه، ‌با قلم و بیان ناشیوا و دشواریاب،‌ بدون عنایت به مباحث جدی و جاری، پایین‌تر از فهم مخاطب یا در سطحی دورتر از دانایی و فهم او و بی‌اعتنا به خواست‌ها و نیازهای فراگیر نمی‌تواند در دانش آموز علاقه ایجاد نماید و کلاس را جذاب سازد.

ج- فضای کلاس

کلاس درس یک فضای معنوی و آموزشی دارد و یک فضای مادی و فیزیکی. مقصود از فضای معنوی و آموزشی فضای متأثر از معلم و دانش آموز است که می‌تواند باز، منعطف، منطقی و با تفاهم باشد و یا بسته، قانونی، خشک و سرشار از یک سونگری و تعارض. فی‌المثل در کلاس درسی که معلم اجازه پرسش را به دانش آموز  نمی‌دهد، یا سخن رقیب در آن با طعن و توهین نقد و نقل می‌شود و یا معلم تنها خواست خود را بر دانش آموزان تحمیل می‌نماید و از مشورت با فراگیر و حرمت به جایگاه او طفره می‌رود، چنین کلاسی بسته و غیرمنطقی جلوه خواهد کرد و آثار و فواید درخشانی از آن حاصل نخواهد شد. اما فضای فیزیکی کلاس عبارت از محدوده کلاس، موقعیت جغرافیایی، صندلی و نیمکت، رنگ و تمیزی، تابلو و وسایل گرمایشی و سرمایشی، فرسودگی بنا یا نو بودن و اموری از این دست است که در جذابیت تأثیرگذار است. معمولاً کلاس‌های کهنه و قریب‌التخریب، با نیمکت‌های شکسته و قدیمی و در موقعیت عبور و مرور دانش آموزان (مثل کلاس‌های کنار پله) با جذابیت ناسازگار است و برای دانش آموز محیطی خوشایند نمی‌باشد. .

نتیجه:

1. جذابیت کلاس با روش‌های جذاب تدریس، متن جذاب و معلم پرجاذبه حاصل می‌شود. در این میان سهم معلم سهم عمده‌ای است. بنابراین هنر معلمی در آن است که از کمترین داده‌ها و داشته‌ ها بیشترین بازدهی را داشته باشد و اگر فی‌المثل متن درسی یا فضای فیزیکی کلاس دلپذیر و خوشایند نبود، با ایجاد جذابیت‌های دیگر بر رونق کلاس درس بیفزاید.www.zibaweb.com

2. جذابیت هم صورت منفی دارد و هم صورت مثبت. اگر معلمی وقت اصلی کلاس را به طنز‌گفتن، حاشیه رفتن و درس ندادن بگذراند و کلاس را بی‌قاعده و رها سازد، ممکن است برای برخی ایجاد جذابیت نماید اما این جاذبه‌ها با اهداف تعلیمی و تربیتی ناسازگار و لذا منفی می‌باشد. مثلاً در ارزشیابی‌ها و گزارش‌ها به دست آمده است که معلم جهت ارتباط با دانش آموز و شاید برای جذابیت کلاس برای دانش آموزان شیرینی می‌خرد. حقیقتاً آیا خریدن شیرینی کلاس را جذاب می‌سازد یا جذابیت منفی ایجاد می‌کند؟ (شاید همین عمل با یک طراحی دقیق و متناسب با ایام در خلال درس تنوع و جذابیت ایجاد کند اما برای دیگر ایام تدریس باید فکر و چاره‌ای دیگر اندیشید مثلاً قسمت‌هایی از زندگانی بزرگان، اهل معرفت و دل و … را بیان کرد.)

3. قرآن که کتاب حیانی است و گفتار آن برای پیروانش بی‌شک باور کردنی و پذیرفتنی می‌باشد، برای رساندن پیام خود از داستان و هنرهای تجسمی و کلامی بهره برده است. نثر شیوا و بلیغ برگزیده است. ساده و بدون پیچیدگی سخن گفته است. به مقتضیات زمانی و مکانی و مخاطب خویش عطف توجه نشان داده است. از تمثیل بهره گرفته و سبک گفتار خویش را متناسب با پیامی که می‌خواهد ارائه کند، انتخاب کرده است. در واقع از هنر جذب مخاطب نهایت استفاده را برده است. اگر قرآن برای مخاطب چنان شأنی قایل می‌شود که می‌خواهد باجاذبه‌های هنری از او جذب کند معلمانی که می‌خواهند پیام و محتوای قرآن را در قالب دروس معارف ارائه نمایند، به بهره‌گیری از هنر ملزم‌ترند.www.zibaweb.com

   متن درسی کتاب  یکی از عوامل اساسی در ایجاد جذابیت و جلب توجه دانش آموزان به کتاب و در نتیجه درس می تواند باشد . با وجود این که معلم همیشه در کنار دانش آموز نمی باشد ، کتاب جذاب  می تواند نقش مهمی در این کار داشته باشند.

  جذابیت کلاسی از نظر فضای کلاسی  مربوط به دو عامل می تواند باشد: 1). فضای معنوی و اموزشی ؛ 2). فضای فیزیکی و مادی.

  که فضای معنوی و آموزشی بسته به روابط بین معلم و دانش آموزان دارد و فضای فیزیکی و مادی محدوده کلاس، صندلی و نیمکت، رنگ و تمیزی و ...  که در جذابیت تأثیرگذار است.

پیشنهاد :

    معلم برای ایجاد جذابیت بیشتر در کلاس درس و به وجود آوردن کلاسی شاد برای دانش آموزان _که می تواند یکی از عوامل جذب دانش آموز به کلاس در س باشد _ می تواند از طنز در کلاس استفاده کند . درس را به استفاده از طنز تدریس نماید . رویداد شادی بخش که چهره ی کودکان را باز و لب هایشان را خندان می کند ، از دیدگاه رشد گرایان حائز اهمیت است ، ارتباط دادن مراحل رشد فردی کودکان با شوخ طبعی آنان می تواند توجه معلمان را در حین تدریس به این فرایند جالب و اثر بخش جلب کند.

    متن و محتوایی که برای دانش آموزان در نظر گرفته می شود ، بر اساس علاقه ی آنان تدوین شود . و همچنین در تدوین کتب درسی به این نکته باید توجه شود که بعضی از موضوعات در فصل و یا زمان خاصی از سال بهتر است تدریس شود ؛ مثلاً دروس مربوط به گیاهان در کتب علوم بهتر است در فصل بهار تدریس شود . پس در تدوین کتب به زمان و موقعیت درس توجه شود .

    در کتاب ها می توان از نقاشی ها و تصاویر جذاب استفاده کرد . به عنوان مثال تصاویر و نقاشی های کتاب فارسی در چاپ های اخیر تصاویری غیر و اقعی می باشند .

     اما در مورد فضای کلاسی میتوان از رنگ های شاد و جذاب در رنگ زدن درو دیوار کلاس ها استفاده کرد و حتی رنگ تخته های روی دیوار ( که در سالهای گذشته به رنگ سیاه بود و لی در حال حاضر اکثراً به رنگ سبز رنگ می شوند ) .